Εισαγωγικά
Ο θεσμός της οικογένειας είναι ένα από τα πρώτα βήματα της ζωής του ανθρώπου στη γη. Μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να έχει πρωτεύοντα ρόλο στο κοινωνικό σύνολο. Η οικογένεια κατά καιρούς αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες. Ωστόσο, έχει αναγνωριστεί και λειτουργεί σε όλες τις χώρες του κόσμου, είτε αυτές είναι πολιτισμένες είτε είναι απολίτιστες.
Όταν συγκροτηθεί μία οικογένεια και ειδικότερα όταν γεννηθούν τα παιδιά, οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με χαρές πρωτόγνωρες και απολαύσεις μοναδικές, που μόνο στα πλαίσια της οικογένεια μπορούν να νιώσουν. «Οι γονείς βρίσκουν στα πρόσωπα των παιδιών τους την πηγή της χαράς, το στήριγμα των ελπίδων τους και το σκοπό της ζωής τους. Από την άλλη τα παιδιά βρίσκουν στα πρόσωπα των γονιών τους φύλακες της ασφάλειάς τους, τους εγγυητές των δικαιωμάτων τους, τους συντελεστές της μόρφωσης και της προόδου τους, τους καθοδηγητές τους στο γεμάτο παγίδες δρόμο της ζωής τους».
Οι σύζυγοι μεταξύ τους ανακαλύπτουν ο ένας στο πρόσωπο του άλλου την αφοσίωση, την συμπαράσταση στις αντίξοες συνθήκες, την βοήθεια, την ανιδιοτελή και ειλικρινή συμβουλή, καθώς και την άδολη συμμαχία στον αγώνα της ζωής. Η σημαντικότητα του ρόλου της οικογένειας δεν είναι πρόσφατη. Για αιώνες τώρα οι γονείς θυσιάζονται για την ανατροφή των παιδιών τους. Είναι υπεύθυνοι για τη διαβίωση, ανατροφή, υγιεινή, μόρφωση, ψυχαγωγία και συμπεριφορά των παιδιών τους.
Σύγχρονοι Τύποι Οικογένειας
Υπάρχουν διάφοροι τύποι οικογένειας που δημιουργήθηκαν λόγο της αλλαγής των κοινωνικών δεδομένων ή αποτελούσαν ήδη παραδοσιακά πρότυπα, πάνω στα οποία «στηρίζονται» οι νεότεροι άνθρωποι. Υπάρχει (α) η παραδοσιακή πυρηνική οικογένεια, που δημιουργείται με γάμο και αποτελείται από γονείς και παιδιά, (β) η εκτεταμένη οικογένεια που αποτελείται από γονείς, παιδιά αλλά και άλλα συγγενικά πρόσωπα, (γ) οι μονογονεϊκές οικογένειες που προκύπτουν από διαζύγιο ή χηρεία ή πρόκειται για ανύπαντρες μητέρες, (δ) οι ανασυγκροτημένες οικογένειες που προκύπτουν μετά από διαζύγια ή περιπτώσεις χηρείας και (ε) οι «χωλές» οικογένειες όπου οι γονείς χωρίς να είναι διαζευγμένοι δεν μένουν μαζί.
Τα παιδιά των δυσπροσάρμοστων οικογενειών αποτελούν ένα μεγάλο μέχρι στιγμής πρόβλημα με σημαντικές επιπτώσεις σε ψυχολογικούς και κοινωνικούς τομείς. Σίγουρα ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχουν οι γονείς, όμως μερίδιο έχει και η κοινωνία. Αναμφισβήτητα η οικογένεια βρίσκεται στο κέντρο του συνόλου της ανθρωπότητας, γι’ αυτό πρέπει να αποτελεί μία ολοκληρωμένη αυτοτελή ομάδα. Μία οικογένεια αν δεν λειτουργεί σωστά, τότε το κάθε άτομο ξεχωριστά στην οικογένεια δέχεται αρνητικές επιπτώσεις, και πρώτα απ’ όλα είναι τα παιδιά που εισπράττουν όλες τις στρεβλώσεις.
Έτσι, ένα άτομο που ζει μέσα σε μία μη λειτουργική οικογένεια υποφέρει και υποβαθμίζεται σε όλους τους τομείς, ενώ συγχρόνως μη λειτουργικές οικογένειες συντελούν στη δημιουργία μιας μη λειτουργικής κοινωνίας.
Οι βάσεις μίας δυνατής οικογένειας
Οι δυνατές οικογενειακές σχέσεις βασίζονται στη ζεστασιά, τη φροντίδα και τη τρυφερότητα. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε τέτοιες συνθήκες, έχουν και καλύτερες σχέσεις με τα άλλα παιδιά καθώς και τους εκπαιδευτικούς τους.
Όταν μιλάμε για υγιή ή για λειτουργική οικογένεια, δεν εννοούμε μία οικογένεια χωρίς δυσκολίες. Στη πραγματικότητα αναφερόμαστε σε μία οικογένεια όπου τα μέλη της αναγνωρίζουν τις δυσκολίες τους, ζητούν βοήθεια όταν την χρειάζονται και τις αντιμετωπίζουν. Ως γονείς πρέπει να αποτελείται πρότυπα συμπεριφοράς για τα παιδιά σας. Ο πατέρας είναι το πρότυπο του άντρα και η μητέρα το πρότυπο της γυναίκας, ενώ ο τρόπος που συμπεριφέρεστε ο ένας στον άλλο αποτελεί πρότυπο της σχέσης ανάμεσα στα δύο φύλα.
Είναι σημαντικό ως γονείς να δείχνετε θετική προσοχή προς τα παιδιά σας, χτίζοντας έτσι τη μεταξύ σας σύνδεση, καθώς και την ιδέα ότι είστε διαθέσιμοι για εκείνα. Να λέτε συχνά στα παιδιά σας πόσο τα αγαπάτε, να τους χαμογελάτε και να τα κοιτάτε στα μάτια, να τα αγκαλιάζετε, να τα ενθαρρύνετε και να περνάτε χρόνο μαζί τους όλοι μαζί αλλά και ένας-ένας. Τόσο εσείς ως γονείς, όσο και τα παιδιά σας δεν πρέπει να κρύβετε τα συναισθήματά σας, ούτε να τα αγνοείτε. Όλοι υποστηρίζουν, στηρίζουν και επιβεβαιώνουν ο ένας τον άλλον.
Απαραίτητο η δημιουργία δίκαιων κανόνων και ρουτίνων στο σπίτι, έτσι ώστε το κάθε μέλος να ξέρει τι να περιμένει και τι είναι επιτρεπτό. Μέσα από αυτό μαθαίνουν και την έννοια των ορίων και τους κανόνες που χρειάζεται να ακολουθούν μέσα και έξω από το σπίτι. Οι ρουτίνες δίνουν στο παιδί την αίσθηση της ασφάλειας, αλλά και της ευθύνης. Παράλληλα, κανείς δεν πρέπει να απαιτεί από τον εαυτό του την τελειότητα, ούτε και από τους άλλους. Αντίθετα, όλοι μέσα στην οικογένεια θε πρέπει να θεωρείτε τα λάθη και τις αποτυχίες ως καλές ευκαιρίες για νέα γνώση και ανάπτυξη.
Ακόμη, χτίστε μία καλή επικοινωνία με τα παιδιά σας. Δώστε τους την απόλυτη προσοχή σας όταν σας μιλάνε, χωρίς να την μοιράζεστε σε διαφορετικά πράγματα. Ρωτήστε τα παιδιά σας πώς νιώθουν και τι μπορείτε να κάνετε εσείς για να τα βοηθήσετε. Όταν είστε σε συχνή επαφή με τα παιδιά σας, αναπτύσσουν την αυτοεκτίμηση τους και νιώθουν ότι ανήκουν κάπου. Επίσης, νιώθουν ότι μπορούν να εμπιστευτούν τις δυσκολίες τους και να λάβουν συμβουλές από ανθρώπους που αγαπούν.
Συνοψίζοντας, λοιπόν, το κέντρο βάρους για την εύρυθμη λειτουργία μιας οικογένειας πέφτει στη ΣΧΕΣΗ. Τόσο στη σχέση μεταξύ των γονιών, όσο και στη σχέση ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά. Ο γονιός που παραδέχεται ότι δεν είναι ούτε τέλειος, ούτε αλάνθαστος είναι εκείνος που εξελίσσεται. Για να επέλθει η αλλαγή στα παιδιά μας, πρέπει εμείς οι ίδιοι να είμαστε διαθέσιμοι και ανοικτοί στην αλλαγή!
Κυριακή Κωνσταντινου
Σχολική Εκπαιδευτική Ψυχολόγος
