Μέθοδοι αναλγησίας
Συνολικά οι μέθοδοι αναλγησίας που έχουν χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση του πόνου του φυσιολογικού τοκετού μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:
- Μη φαρμακολογικές μέθοδοι αναλγησίας
- Φαρμακολογικές συστηματικές μέθοδοι αναλγησίας
- Νευρικοί αποκλεισμοί
Επισκληρίδιος αναλγησία (Epidural analgesia)
Η τοποθέτηση επισκληρίδιου καθετήρα μπορεί να γίνει σε όλους τους ανθρώπους, για διαφορετικούς λόγους. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αναισθησία σε κατάλληλες επεμβάσεις, για μετεγχειρητική αναλγησία, σε ασθενείς που υποφέρουν από χρόνιο πόνο (π.χ καρκινοπαθείς) και σε άλλες καταστάσεις. Η μέθοδος αυτή είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος αναλγησίας στον φυσιολογικό τοκετό.
Ποιες γυναίκες πρέπει να προσέξουν πριν τη τοποθέτηση επισκληρίδιου καθετήρα;
Ο επισκληρίδιος καθετήρας μπορεί να τοποθετηθεί σε όλες τις επίτοκες γυναίκες εκτός από αυτές που υποφέρουν από παθήσεις που επηρεάζουν την πήξη του αίματος. Γυναίκες που θεραπεύονται με αντιπηκτική αγωγή κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης θα πρέπει να την έχουν διακόψει μια μέρα πριν την τοποθέτησή του. Επίσης, είναι απαραίτητο ο γυναικολόγος τους να ελέγξει την πηκτικότητα του αίματός τους. Καλό είναι να αποφεύγεται σε ορισμένες επιπλοκές της εγκυμοσύνης μετά από συνεννόηση με τον αναισθησιολόγο και τον γυναικολόγο.
Σε περιπτώσεις όπου ο τοκετός είναι ιδιαίτερα παρατεταμένος ή παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, ίσως είναι καλύτερα να γίνει επισκληρίδιος αναλγησία, γιατί εκτός από το ότι θα βοηθήσει την επίτοκο να αντιμετωπίσει καλύτερα τον πόνο, μπορεί να είναι ευεργετική και για το νεογνό.
Διαδικασία χορήγησης της επισκληρίδιου αναλγησίας
Ο αναισθησιολόγος τοποθετεί ένα μικρό λεπτό σωληνάκι (επισκληρίδιο καθετήρα) μέσα από ειδική βελόνα σε ένα χώρο (επισκληρίδιο χώρο) που βρίσκεται πριν από τον νωτιαίο σάκο στο ύψος Ο3-Ο4 ή Ο4-Ο5 (ο νωτιαίος σάκος περιβάλει τον νωτιαίο μυελό μέχρι το ύψος Ο1-Ο2).
Αφού ο καθετήρας στερεωθεί στη θέση του, θα χρησιμοποιηθεί από τον αναισθησιολόγο για να χορηγηθούν τα φάρμακα για την αναλγησία. Η ανακούφιση από τον πόνο, επέρχεται περίπου δέκα με είκοσι λεπτά μετά την χορήγηση φαρμάκων και διαρκεί από μια μέχρι δύο ώρες χωρίς αυτό να προκαλεί ιδιαίτερο μούδιασμα στα πόδια ή να τα βαραίνει. Εάν χρειαστεί γίνονται επαναληπτικές δόσεις μέχρι την γέννηση του νεογνού.
Η επισκληρίδιος αναλγησία δεν επηρεάζει την εξέλιξη και τη διάρκεια της ενεργούς φάσης του πρώτου σταδίου του τοκετού, αλλά αντιθέτως αυτού βελτιώνει τις άρρυθμες συσπάσεις της μήτρας. Το δεύτερο στάδιο του τοκετού μπορεί να παραταθεί, αλλά αυτό δεν επηρεάζει το έμβρυο όταν αντιμετωπίζεται σωστά από τον μαιευτήρα και τον αναισθησιολόγο. Το ποσοστό της εμβρυουλκίας μπορεί να αυξηθεί κατά την επισκληρίδιο αναλγησία αλλά μπορεί να αποφευχθεί με την χορήγηση πιο αραιών διαλυμάτων τοπικών αναισθητικών και τη χρήση ωκυτοκύνης. Η επισκληρίδιος αναλγησία δεν ζαλίζει, ούτε προκαλεί ναυτία ενώ μπορεί να ανακουφίσει από το άγχος και το στρες που συνοδεύει τον τοκετό. Δεν καθυστερεί το θηλασμό, αντίθετα μερικές φορές τον βοηθά.
Ο αναισθησιολόγος, πρέπει να είναι δίπλα στην επίτοκο ώστε να φροντίζει όχι µόνο για την ανακούφιση του πόνου, αλλά και για όποια άλλα προβλήματα προκύψουν (π.χ υπόταση) μέχρι να γεννηθεί το νεογνό και η επίτοκος αποχωρήσει από την αίθουσα τοκετών. Τέλος, τονίζεται ότι η επισκληρίδιος αναλγησία έχει ελάχιστη ή και καθόλου επίδραση στο νεογνό.
Επιπλοκές από την επισκληρίδιο αναλγησία
Η υπόταση (μείωση της πίεσης) είναι η συχνότερη επιπλοκή. Ο πονοκέφαλος, συμβαίνει περίπου σε µία γυναίκα κάθε εκατό και υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αντιμετωπιστεί.
Οι πόνοι στην πλάτη και τη µέση είναι συνηθισμένοι στην εγκυμοσύνη, καθώς και µετά τον τοκετό. Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης οι πόνοι αυτοί επηρεάζουν περίπου το 50% των εγκύων, ενώ περίπου στο 40% των γυναικών αυτών οι πόνοι αυτοί παραμένουν και μετά τον τοκετό. Το ένα τρίτο των εγκύων αναφέρει σοβαρό πρόβλημα στην πλάτη που επηρεάζει την καθημερινότητα τους. Η επισκληρίδιος αναλγησία μπορεί να προκαλέσει µια µικρή ευαισθησία στο σηµείο της επισκληρίδιου ένεσης για δυο ή τρεις µέρες µετά, αλλά αυτό δεν θα επιβαρύνει τους πόνους στην πλάτη.
Οι νευρολογικές επιπλοκές καθώς και κάποια σοβαρότερα προβλήματα γίνονται σήμερα ολοένα και πιο σπάνια. Τέλος, η τοξική δράση οφείλεται κυρίως σε υπέρβαση της δόσης των φαρμάκων και σε τυχαία ενδοαγγειακή χορήγησή τους.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
- Mander R. The meanings of labor pain or the layers of an onion? A woman oriented view. Journal of Reproductive and Infant Psychology 2000;18:133-141.
- Reynolds F. The value of pain relief. In: Pain relief in labour. Ed. F. Reynolds. London: BMJ Publishing Group. 1997:4